Tijdens mijn werk help ik geregeld vliegend personeel, zoals piloten en cabinepersoneel, die een probleem hebben met hun verklaring van geen bezwaar. In dit blog leg ik uit wat een verklaring van geen bezwaar is, waarom het nodig is en waarop wordt gelet.
Wat is een verklaring van geen bezwaar?
Wat is een verklaring van geen bezwaar? De officiële definitie staat in de Wet Veiligheidsonderzoeken en luidt:
“een verklaring dat uit het oogpunt van de nationale veiligheid geen bezwaar bestaat tegen vervulling van een bepaalde vertrouwensfunctie door een bepaalde persoon”
De verklaring van geen bezwaar is iets anders dan de verklaring omtrent het gedrag (VOG). De Algemene inlichtingen- en veiligheidsdienst AIVD voert de onderzoeken uit voor de verklaring van geen bezwaar, terwijl screeningsautoriteit Justis – onderdeel van het Ministerie van Justitie en Veiligheid – het onderzoek verricht bij een aanvraag van een VOG.[1]
Vertrouwensfuncties
Cabinepersoneel en piloten vervullen een vertrouwensfunctie. Dit is een functie waarbij je in aanraking kan komen met bijvoorbeeld vertrouwelijke of staatsgeheime informatie of waarbij je toegang hebt tot een kwetsbaar gebied, zoals een militaire installatie of het beschermd gebied van Schiphol. Behalve in de burgerluchtvaart kennen ook de politie, defensie en het Koninklijk Huis vertrouwensfuncties. De Minister bepaalt welke functies vertrouwensfuncties zijn. Een vertrouwensfunctie mag je alleen uitoefenen als je een verklaring van geen bezwaar hebt.
Veiligheidsonderzoek
Voordat de Minister een verklaring van geen bezwaar afgeeft, verricht de AIVD of haar militaire zusje de MIVD een veiligheidsonderzoek. Het doel hiervan is om te beoordelen of iemand een risico voor de nationale veiligheid vormt.
Er zijn drie typen veiligheidsonderzoek: A, B en C. Het A-onderzoek is het zwaarste onderzoek en type C is het lichtste onderzoek. Cabinepersoneel en piloten vallen in de categorie B.
In 2017 verrichtte de AIVD 45.459 veiligheidsonderzoeken, waarvan het merendeel type B onderzoeken zijn. Dit is een stijging van bijna 30% ten opzichte van 2016.[2]
Wat wordt onderzocht?
Het veiligheidsonderzoek voor de burgerluchtvaart ziet op de periode van acht jaar voor de aanvraag van de verklaring van geen bezwaar.
Tijdens het veiligheidsonderzoek kijkt men naar justitiële gegevens (strafrechtelijke veroordelingen), of men deelneemt aan activiteiten die de nationale veiligheid kunnen schaden of dat deze activiteiten worden gesteund, men lid is van een criminele of terroristische organisatie. Tot slot is er de restcategorie ‘alle overige persoonlijke omstandigheden en gedragingen naar aanleiding waarvan betwijfeld wordt of je de vertrouwensfunctie goed kan uitoefenen’.
Deze restcategorie omvat ook het wonen in landen waarmee Nederland geen informatie uitwisselt. Is er geen samenwerking met een zusterdienst van de AIVD/MIVD en wisselt men dus geen informatie uit, dan kan de AIVD/MIVD niet nagaan wat je allemaal uitspookt. In dat geval is niet duidelijk of je geschikt bent om een vertrouwensfunctie te vervullen. De Minister geeft dan geen verklaring van geen bezwaar af. Dit bespreek in in mijn blog VGB: onvoldoende gegevens.
Het veiligheidsonderzoek ziet niet alleen op de persoon die de vertrouwensfunctie moet gaan vervullen, maar ook op zijn/haar levenspartner. Het kan voorkomen dat iemand brandschoon is, maar toch geen verklaring krijgt, omdat de partner een strafblad heeft voor bijvoorbeeld een drugsdelict of een geweldsmisdrijf.
Duur onderzoek
De Minister beslist in principe binnen acht weken op een aanvraag voor een verklaring van geen bezwaar. Recent meldde de Nationale Ombudsman dat men deze acht weken vaak niet haalt en dat sommigen al een half jaar wachten.[3]
Geen VGB… en dan?
Zonder een verklaring van geen bezwaar mag je geen vertrouwensfunctie uitoefenen. Dit betekent dat je de vertrouwensfunctie niet mag vervullen: je krijgt de baan niet of je raakt je baan kwijt.
=====
[1] Meer informatie over de VOG vind je hier.
[2] Jaarverslag AIVD 2017.
[3] ‘Stewardessen en klachten over Verklaring van Geen Bezwaar’, nationaleombudsman.nl 8 augustus 2018.
Recente reacties